Haken
"Tantalized by the cockroach and it's promise
I fantasized about soaring with golden wings
Hypnotized by the cockroach and it's promise
I was compromized by a treasure that was fit for fools"
Met deze woorden maakte ik kennis met Haken, toen ik halverwege hun set binnen kwam lopen in de Effenaar op Prognosis in 2019. Voor mij heeft het gewerkt als introductie, dus zal ik het ook gebruiken als opener van deze introductie. Straks meer daarover, eerst stel ik de band even aan jullie voor: Haken is een Engelse progressieve metal band, gevormd in 2007 door multi-instrumentalist Richard Henshall, gitarist Matthew Marshall, en vocalist Ross Jennings. Zij waren toen al drie jaar bezig de band in de grondverf te zetten, maar toen ze in dat jaar nog drie leden rekruteerden konden ze pas echt goed van start gaan. Ze brachten twee albums uit, Aquarius (2010) en Visions (2011), die zeer enthousiast onthaald werden door zowel pers als publiek. Met name het tweede album kon rekenen op lovende kritieken. Ze spelen sinds 2018 echter nauwelijks meer nummers live hiervan, dus omwille van de relevantie voor Graspop laat ik eventuele verdere verdieping in de eerste twee albums aan de lezer zelf over. Door de jaren die volgden hebben ze een prachtige ontwikkeling doorgemaakt, van de metal roots doorspek met jaren '70 prog, via jaren '80 synths en bombastische refreinen, tot de huidige invloeden van een moderne djent/prog metal sound aan toe.
Het volgende album is
The Mountain (2013), en zoals Anakin zou zeggen,
"this is where the fun begins". Het album is een instant classic en alom geprezen meesterwerk in de moderne prog scene. De opening is gelijk heel sterk met
The Path en
Atlas Stone, nummers als
Falling Back To Earth, In Memoriam, en
Pareidolia vinden hun weg naar vele live setlists. En op dit album vinden we ook hun bekendste nummer
Cockroach King, waar onze kennismaking mee begon, en wat ook het startpunt blijkt van een episch verhaal, wat nog niemand op dat moment kon voorzien. Jullie hebben er lang genoeg op gewacht, hier is het volledige nummer:
Zoals jullie wellicht wel kunnen horen, heeft Haken direct vanaf het eerste album een uniek eigen geluid ontwikkeld. Ritmisch, maar vooral ook op harmonieus gebied zijn ze niet bang om de complexiteit op te zoeken. Gitaar riffs wisselen af met funky synths en jazzy interludes, het doet weleens denken aan de speelse en experimentele muziek van
Gentle Giant, met extra metal breakdowns en instrumentatie. Al zijn die soms dun gezaaid, en kun je hele stukken het idee hebben dat je eerder naar een progrock band dan een metal band zit te luisteren, tot ze opeens weer de boel kort en klein slaan met een heavy riff wat niet onderdoet aan de moderne prog metal giganten. De vocals blijven tegenwoordig volledig clean, al gebruikt hij wel soms effecten om de zang wat rauwer te maken, al is dat eigenlijk niet nodig want Ross heeft al zo veel power en dynamiek in zijn cleane stem. Maar het voegt wel wat extra geluiden toe aan hun toch al brede palet, dat is een pluspunt. In het eerste albums zitten trouwens wel een paar flinke grunts en growls, een techniek die Ross ook angstaanjagend goed beheerst, maar helaas blijven die geluiden na het eerste album meestal achterwege.
In 2016 komt het album
Affinity uit, waarop de grenzen wederom wat verlegd worden, terwijl de kenmerkende sound herkenbaar blijft. Er is meer elektronica, maar ook zwaardere distortion, terwijl het geheel misschien wel catchier dan ooit is. Hier zijn de 80s invloeden het sterkste hoorbaar. Het is ook een album waar vaak nog wel nummers live van gespeeld worden in recente shows. Voorheen was het epische
The Architect (met Einar Solberg van Leprous) een nummer wat veel gespeeld werd live, maar vanwege de lengte van 15 minuten verwacht ik die niet in de kortere festivalset terug te zien. Het is wel een heerlijk stuk muziek, dus ga er goed voor zitten luister het er vooral bij als het je interesse heeft (
youtube link). Op de tour dit voorjaar ging de keuze uit naar
The Endless Knot, ook zeker een luistertip, heerlijke intro en fijn nummer. Hier deel ik echter
1985, in mijn ogen een nummer wat echt goed laat zien waar de band allemaal toe in staat is, en voorheen ook de meest gespeelde track van deze plaat dus wellicht dat deze weer terugkeert op Graspop:
Op de tour van dit album is ook een live album opgenomen, genaamd L-1VE, in de Melkweg in Amsterdam. Qua setlist waarschijnlijk niet heel representatief voor wat er op Graspop gespeeld gaat worden, maar toch leuk om te benoemen omdat het in de Melkweg is, vind ik.
Intussen begon het werk aan het vijfde album, en er is een specifiek nummer uit hun oudere catalogus wat extra inspiratie geeft hier:
The Cockroach King, daar is hij weer. Het concept van een figuurlijke kakkerlak koning die met zijn snode plannen mensen misleid en onder zijn invloed brengt, wordt uitgebreid tot een rock opera achtig dubbel album waar het hele verhaal in uit de doeken gedaan wordt. Het speelt zich af in de fictieve Mountainview Institution, waar in 1958 ene dokter E.C. Tobias Rex een psychiatrisch instituut bestiert. Hier worden echter, tegen de achtergrond van de recente Tweede Wereldoorlog en een beginnende Koude Oorlog, experimenten gedaan met middelen die mensen zouden kunnen beschermen tegen nucleaire straling. Een van die middelen, je raad het al, is het injecteren van kakkerlak cellen en genen, een soort die bekendstaat om zijn resistentie tegen nucleaire straling. We volgen de ervaringen van een patiënt in deze inrichting, Patient 21, en zijn mentale gevecht met "het beest" wat zijn toch al gebroken geest probeert over te nemen. Volgens sommige theorieën kennen we deze persoon al uit het album
Visions, en kennen we uit dat album ook de hoofdpersoon zijn zus, die hem nu verpleegt in het instituut, en getrouwd is met dr. Rex. Allemaal bijzonder fascinerend maar zeer speculatief, mocht het je interesse hebben in het hele verhaal van "The Hakenverse" dan kun je er in
deze reeks reddit posts meer over lezen. De connecties met alle andere albums zijn niet canon, maar dat de volgende twee albums dit verhaal vertellen is wel zeker.
Eerst is daar
Vector (2018), waar we met
The Good Doctor gelijk kennis maken met dr. Rex, die natuurlijk alles behalve goed is. Zijn introductie gaat gepaard met gillende zusters en schreeuwende patiënten, behalve onze protagonist, zijn strijd vind meer innerlijk plaats. De toon en het geluid van dit album is wat bombastischer, de grootste metal riffs treden wat meer op de voorgrond, in overeenstemming met de heftige onderwerpen en het epische verhaal wat verteld wordt. Het nummer
Puzzle Box beschrijft de strijd die Patient 21 in zijn eigen geest aan het voeren is, tegen een manipulatieve tweede persoonlijkheid die als een wild beest tegen de muren van zijn hersenpan op springt, en ook
Veil beschrijft een gesprek tussen die twee persoonlijkheden.
Nil by Mouth doet zijn naam eer aan, er komt niks uit de mond, deze track is volledig instrumentaal, maar vormt nog steeds een veelzeggende soundtrack voor het verhaal, gevat in een meesterlijk stukje prog metal. Het album eindigt met
A Cell Divides, waarin we terug mee worden genomen naar de realiteit buiten het hoofd van Patient 21, en waarin dr. Rex hem injecteert met het kakkerlakken serum waardoor hij permanent gemutileerd raakt. En zodoende is het verhaal op het punt aangekomen waar het allemaal mee begon, bij
The Cockroack King. De nummers van het album die ik hierboven benoemd heb zijn trouwens precies de nummers die ook veel live gespeeld zijn, maar in de tour van dit jaar zat er geen enkel nummer van dit album meer in de setlist. Ik hoop dat er op Graspop weer iets van terugkomt, het liefst deze als je het aan mij vraagt:
Virus (2020) lijkt door ongelukkige timing misschien over een ander virus in de echte wereld te gaan, maar beschrijft in werkelijkheid natuurlijk het vervolg op het verhaal van dr. Rex en Patient 21. Op een persoonlijke noot, dit album was mijn meest geluisterde van 2020, ik kon er geen genoeg van krijgen, en vind het ook nog steeds een meesterwerk. Ik heb de opener
Prosthetic al eens in een
eerder bericht hier uitgelicht, daar kun je het terugluisteren, het was dit voorjaar ook de opener van de show en dat verwacht ik op Graspop eigenlijk weer. Het is gewoon een top track die je gelijk bij de kladden grijpt vanaf het eerste gitaar riff.
Qua verhaal zitten we bij dit album 27 jaar na de gebeurtenissen van
Vector, in het jaar 1985 (hey, die kennen we nog van Affinity, is het misschien toch allemaal met elkaar verbonden?). Patient 21 zit nog steeds opgesloten in Mountainview Institution, onder toeziend oog van dr. Rex, die hem platspuit met morphine om het beest in hem onder controle te houden. Zijn zus, Marigold, verpleegt hem, maar is ook getrouwd met dr. Rex. Hoogmoed komt hem echter voor de val, wanneer Patient 21 ontsnapt en als kakkerlak-mens hybride zijn gemuteerde virus verspreid, terwijl dr. Rex zijn levenswerk door zijn vingers ziet glippen. Het verhaal komt tot een explosief einde, met als climax de confrontatie tussen Patient 21 (die inmiddels zijn volledige transformatie tot Cockroach King heeft ondergaan, en de leider is van een cult van geïnfecteerden) en dr. Rex (volle naam E.C. Tobias Rex, ofwel
Ectobius Rex, Latijn voor kakkerlak koning) die als twee kanten van dezelfde medaille elkaar moeten vernietigen. Nogmaals verwijs ik naar de reeks reddit posts voor volledige duiding,
hier het stuk over dit album.
Het verhaal mag complex en imposant zijn, de muziek doet daar niets aan onder. Letterlijk elk nummer op dit album is iconisch voor mij, als ik de lyrics lees hoor ik de stem van Ross direct door mijn hoofd zingen, muzikaal is het afwisselend en uniek, . Het absolute kroonjuweel van de discografie van Haken is in mijn ogen (en die van vele anderen) het machtige
Messiah Complex, wat in vijf delen de grootste climax van zowel het verhaal als alle muzikale opbouw brengt. Als je tot nu toe slechts gelezen, maar nog niet geluisterd hebt, dan is dit het moment om daar verandering in te brengen:
Bovenstaande was waar op de afgelopen voorjaarstour de set mee afgesloten werd. Ik heb zelden zo'n sterk einde van een concert meegemaakt, echt verpletterend goed. Helaas moeten we op Graspop rekening houden met een kortere set tijd voor Haken, wat maakt dat
Messiah Complex waarschijnlijk geschrapt wordt vanwege zijn lengte. Maar doe jezelf een plezier, ga er goed voor zitten, en luister op zijn minst de studio versie.
We zijn aangekomen bij het meest recente album,
Fauna (2023). En tja, hoe volg je zo'n episch dubbel concept album op? Nou, door lekker speels je kwaliteiten als band weer een stapje verder te perfectioneren. De band typeert dit album zelf als een
"sonic rainforest" en die rijkheid aan geluiden en ideeën bezit het album zeker. Ook de opener van dit album,
Taurus, heb ik eerder hier gepost, samen met
Prosthetic. Dus daarvoor verwijs ik weer terug naar dat eerdere bericht. Het laat goed zien dat hun geluid herkenbaar hetzelfde is gebleven, maar het palet weer wat verbreed is. En het mooiste is: elk extra laagje, vreemde geluidje, of ritmisch trucje voelt alsof het op zijn plek is. Geen uitsloverij, maar gewoon de gaafste muziek maken met alles wat de mannen in hun mars hebben. De track
Elephants Never Forget is daar een goed voorbeeld van, met wederom een duidelijke hint naar de muziek van Gentle Giant, maar ook stevige synth partijen en beukende metal ritmes verderop in het nummer. De onderzoekende stijl van dit album levert niet altijd hoogtepunten op, het nummer
The Alphabet of Me is voor mij bijvoorbeeld een grote misser, met een vrij zouteloze sound, die ook live weinig extra dimensies kreeg. Maar er staan genoeg rake pogingen op, zoals het onderstaande
Sempiternal Beings, om te maken dat het regenwoud aan experimenten toch vooral vol staat met prachtige bloemen:
Tot zover de discografie. Wat kun je verwachten van de live beleving? Nou, sowieso een perfect spelende band die met volle overtuiging hun nummers uitvoert, en het vaak nog beter laat klinken dan op de plaat. Qua podium presentatie hebben ze het visuele thema van
Fauna volledig omarmd, tot matchende hawaii shirts met het kleurige regenwoud patroon van het behang op de album cover erop aan toe. Ze zijn to the point, laten de muziek voor zich spreken, zonder al te veel tussen de nummers te zeggen, maar ze maken een ontspannen en vriendelijke indruk zoals ze op het podium staan. Wat betreft de setlist blijft het voorlopig even gokken. Er zal vast veel materiaal overeen komen met de
set die ze in 013 speelden, de vaste setlist van de hele Islands In Limbo tour met BTBAM speelden. Maar er zullen ook wat nummers uit moeten: in ieder geval
The Alphabet of Me, Falling Back to Earth, Lovebite, en waarschijnlijk ook
Messiah Complex zullen naar verwachting geschrapt gaan worden. Aan de andere kant heeft de band ook op social media aangegeven nieuwe nummers in te studeren voor de zomer tour, dus wellicht kunnen we nieuwe toevoegingen van het laatste album verwachten.
Nightingale is dan een voor de hand liggende, persoonlijk hoop ik op
Sempiternal Beings. Het zou mij ook niet verbazen als het vlaggenschip
Cockroach King terugkeert voor de festival set. Maar de beste manier om er achter te komen, is om gewoon zelf te gaan kijken! Ik hoop veel van jullie daar te zien donderdag, waarschijnlijk als een van de eerste shows van het hele festival, in de Marquee of de Metal Dome.
PS: als je nog niet uitgeluisterd bent, hier mijn laatste tip, de afsluiter van het laatste album, als afsluiter van deze introductie. Een onderbelichte parel:
Eyes of Ebony.
